Als jonge ruiter kende ik bijna geen angst. Ik reed altijd zonder cap (mind you, dat was toen volledig normaal); dressuur, carrousel, in het bos en ik sprong gerust een oxer van ruim een meter. Ik klom op elk paard, want wat kon er nou helemaal gebeuren?! Ik maakte me totaal geen zorgen! Uiteindelijk kreeg ik gelukkig wat gezond verstand en ben ik netjes met cap gaan rijden.
Ik had geen angst om te vallen en met die cap op m'n kop al helemaal niet meer! Als ik viel dan klopte ik mezelf af en stapte weer op. Tot ik tijdens een carrouseltraining een genadeloze klapper
maakte. We reden rechtsom in galop met vieren en ik was de buitenste combinatie. Er zat een kuil in de hoefslag, mijn paard stapte in de kuil en struikelde, hij knalde dwars door de
andere combinaties heen en we schoven samen door het zand. Heel even zat ik met mijn been vast onder het paard en ik klapte hard met mijn hoofd op de grond omdat ik mijn val niet kon breken.
In eerste instantie maakte ik me vooral zorgen om het paard, omdat hij niet direct opstond. Gelukkig leek hij vooral heel erg geschrokken en kwam hij al snel weer omhoog. Met mij ging het
bij nader inzien toch iets minder lekker...
Ik kreeg enorme hoofdpijn en ik had een gigantische zwarte vlek voor mijn ogen. Een deel van mijn gezichtsvermogen was letterlijk uitgevallen. Ik was kotsmisselijk, mijn lijf deed enorm zeer en
ik stond te trillen op mijn benen. Ik was doodsbang dat ik out zou gaan, blind zou worden, of andere permanente schade had opgelopen. Mijn ouders werden gebeld en mijn vader nam me mee naar de
eerste hulp. Ik had gelukkig alleen maar een lichte hersenschudding en enkele kneuzingen, dus niets ernstigs. Enkele uren na de val had ik ook mijn volledige gezichtsvermogen weer terug. Dat
ongelukje liep dus met een sisser af: Eind goed, al goed!
Toen ik een week later weer op een paard stapte was ik nog wat stijfjes, maar verder voelde ik me prima. Het rijden ging ook goed en ik stond eigenlijk niet meer stil bij de klapper die ik had gemaakt. Maar tijdens de volgende carrouseltraining gebeurde er wat... Zodra ik in de rechter galop zat en die bewuste hoek door moest voelde ik elke spier in mijn lijf verstijven en geheel automatisch zette ik me schrap voor weer een flinke schuiver. What the f*ck?! Dit kende ik niet van mezelf! Ik sprak mezelf streng toe en reed door. Na enkele rondjes galop begon ik gelukkig wat meer te ontspannen, maar ik bleef op mijn hoede.
Tot op de dag van vandaag gaat er een schok door me heen als ik op een paard zit dat struikelt. Het maakt niet uit of het mijn eigen paard Philo is, of dat het een paard van een klant is.
Struikelt het paard, dan schiet mijn ademhaling omhoog en span ik een fractie van een seconde al mijn spieren aan, klaar om de klap op te vangen. En dat terwijl dat ogenschijnlijk onschuldige
ongelukje al meer dan 15 jaar geleden is. Maar weet je, dat is helemaal niet gek, want zo werk je brein nou eenmaal!
Klaar voor een stukje brein biologie?
Het reptielenbrein (amygdala), ons oudste stukje brein, is verantwoordelijk voor het overleven. Het zorgt voor de welbekende Freeze-Fight-Flight reactie wanneer het gevaar opmerkt. Dit kan fysiek
gevaar zijn, maar ook emotioneel gevaar, zoals bijvoorbeeld een nare herinnering of emotie die je niet opnieuw wil ervaren.
Het reptielenbrein hebben je niet bewust onder controle, het werkt dus op de automatische piloot. Simpel voorbeeldje: Als jij je hand brandt aan een vlam, dan zorgt je reptielenbrein er in een
reflex voor dat jij je hand terugtrekt.
Ons brein houdt sowieso van gemak, dus ook je reptielenbrein maakt het zichzelf graag zo makkelijk mogelijk. Het zoekt naar plezier en het wil pijn en ongemak vermijden. Het is daarnaast ook niet
zo goed in het onthouden van details, waardoor vooral het eerste en het laatste deel van een ervaring goed blijven hangen.
Daarnaast heb je nog 2 belangrijke delen in je brein:
- Het zoogdierenbrein (lymbisch systeem), ook wel het emotionele brein genoemd. Simpel gezegd: is iets prettig, dan doe je het vaker. Is iets onprettig, dan probeer je het te vermijden. Ook dit gebeurt onbewust.
- De neo-cortex, het 'verstandige' denkende brein. Deze laag houdt zich o.a. bezig met gedrag, op basis van een eerder gevormd doel of opvatting. Stel je wil gezond leven, dan let je er door dit deel van het brein op dat je gezond eet, gaat sporten en voldoende rust neemt. Bewust gedrag dus!
Je kan je nu vast wel voorstellen dat deze drie hersendelen de hele dag druk bezig zijn met het verwerken van informatie, zodat jij een zo veilig en comfortabel mogelijk leventje kan leiden.
Maar wat heeft dit dan voor invloed op je angst?
Aangezien jouw brein je wil behoeden voor een onveilige situatie en lekker gemakzuchtig is, zal het heel braaf op zoek gaan naar vergelijkebare situaties waarin jij je onveilig hebt gevoeld. Zie jij die vlam waar jij je eerder aan hebt gebrand? Dan zal je nu extra opletten dat jij je niet nog een keer brandt, dus élke vlam is een trigger (niet alleen die bewuste vlam waar jij je toen aan hebt gebrand).
In mijn geval: ik viel doordat het paard struikelde, dat was voor mij de start van een nare gebeurtenis, dus nu heeft mijn brein de link gelegd tussen een struikelend paard en een onveilige situatie. Dus wat gebeurt er? M'n brein schiet gelijk in actie wanneer ik me in eenzelfde soort situatie bevind!
Ik had de mazzel dat ik verder hele prettige en positieve ervaringen had met het paardrijden, waardoor de angst zich niet verder heeft uitgebreid. Doordat ik daarna ook veel goede ervaringen heb gehad met struikelende paarden, werd de angst geleidelijk aan steeds minder.
Maar wat als je al wat onzeker bent over jezelf of je paard? Wat als je meerdere ervaringen bij de paarden hebt gehad die jij als onprettig of onveilig hebt ervaren? Dan kan je je vast wel indenken dat je brein al veel eerder in actie komt! Eerst was het misschien alleen tijdens de galop, daarna begon je je ook ongemakkelijk te voelen tijdens de draf, maar nu krijg je misschien al de zenuwachtige kriebels in je buik wanneer je je voet in de beugel doet, of wanneer thuis je paardrijkleding aantrekt.
Of misschien ervaar jij spanning en angst door externe factoren: flapperend plastic, harde wind, spelende kinderen langs de bak. Want wat als je paard daarvan schrikt? Zo gaat het van kwaad tot erger en daarnaast gaat je paard ook nog eens reageren op jouw spanning. Want als jij je opmaakt voor de Freeze-Fight-Flight, dan is het heel logische dat je paard (als vluchtdier) zich ook ongemakkelijk begint te voelen en gaat zoeken naar waar het dreigende gevaar zich bevindt. Vervolgens merk jij dat je paard zich gespannen begint te gedragen en jouw brein krijgt opnieuw de bevestiging dat jij je in een onveilige situatie bevindt. Zie je de neerwaartse spiraal?
Schaam je alsjeblieft niet!
Iedereen heeft in zijn leven te maken met angst. De ene misschien wat erger en wat vaker dan de andere, maar het is hartikke normaal en je bent niet de enige. Angst en spanning horen bij het leven, net zo goed als dat ontspanning en leuke momenten bij het leven horen. Alleen het is niet de bedoeling dat de angst het over gaat nemen en jou weerhoudt van de dingen die je wilt doen. Misschien heb je al van alles geprobeerd om van je angst af te komen, heb je het geprobeerd weg te wensen, te negeren, gezocht naar een magische pil, of weet ik veel wat. Of je nu pas voor het eerst probeert om wat aan je angst te doen, of dat je al meerdere pogingen hebt ondernomen, wees trots op jezelf. Je hebt niet gefaald en ik weet zeker dat ook jij dit te boven kan komen!
Hoe ik dat weet? Ook mij is het gelukt en ik ben minstens net zo (ab)normaal als jij! ;) Want naast de angst voor het struikelen van het paard (en stiekem ook voor springen, maar daar vertel ik later misschien nog wel wat over, haha), heb ik ook last gehad van een flinke angst- en paniekstoornis. Maar met de juiste tools, tips en tricks ben ik erdoorheen gekomen. Naja, niet alleen doorheen gekomen, ik ben zelfs enorm gegroeid! Ik ben gaan leren, ervaren, ben gevallen en weer opgestaan. Al deze kennis en ervaring heb ik gebundeld om jou te kunnen helpen.
Dus als jij mij vraagt of je spanning en angst kan overwinnen, dan zeg ik volmondig "Ja!". Je kan je brein als het ware opnieuw programmeren, je kan leren om op een andere manier naar je angst te kijken en daar zijn heel veel verschillende manieren voor. In een volgende blog zal ik hier meer over vertellen.
Het is soms even zoeken, het gaat met ups en downs, het is keihard werken en het is zeker niet makkelijk, maar het is het zo ontzettend waard. Ik ben er klaar voor om samen met jou aan de slag te gaan, jij ook?